Bu yöntem balıkçılıkta kullanılan oltalama yöntemi olarak bilinir. Dolandırıcı oltayı atar ve hedeflerin bu oltaya düşmesini bekler. Aslında yapmış oldukları sayfalar o kadar inandırıcıdır ki internette işlem yapmak isteyen kişiler bu sayfaların gerçeğinden aynı olup olmadığı noktasında hiçbir şüphesi olmayarak bu sitelere kendilerinden istenen bütün bilgileri verirler. Örneğin,
Örnekte görülen bir oltalama yöntemidir. Bu yöntemde müşteri bu sayfaya bilgilerini yazar tamam tuşuna basar aslında karşısına kredi kart borcunu ve limitinin çıkacağını beklerken bu bilgiler bu sayfaya tanımlı bir mail adresi vardır. Bu bilgiler o mail adresine gider. Burdan şüpheli şahıslar bu bilgilerle 3D güvenlik istemeyen sitelerden limit tükenene kadar alışveriş yapmaktadırlar. Burada dikkat edilecek hususlar sayfa aynı banka ara yüzü gibi hazırlanmış ve site isim kısmında güvenlikle alakalı ve isimle alakalı bir ibare bulunmamaktadır. İsimleri mevcut mu? uzantı olarak com.tr şeklinde mi? Ve SSl sertifikası var mı? Gibi konulara dikkat edilmeli. Ayrıca bankaların ortak sayfalardan bilgi verilmediğinin bilinmesi ve dikkat edilmesi gerekmektedir.
Bir başka örnekte ise ;
Bu örnek daha profesyonelce hazırlanmış bir oltalama sayfası örneğidir. Temel baz alınacak hiçbir banka sorgu sayfasında kartınız hangi bankaya ait ve kart şifreniz nedir şeklinde bilgi sorulmamaktadır. Fakat bu örnekte görüldüğü gibi kart şifresi, banka seçimi gibi bankalar tarafından sorulmayacak sorular mevcuttur.
İhbar Linkleri:
Dolandırıcı çeşitli araç ve emlak satan sitelere sahte profillerle hesap açar. Bu sitelere değerinin altındaki araç ve ev resimleri koyarak satışa çıkarır. Acil paraya ihtiyacı olduğundan dolayı uygun fiyata sattığı notunu ekler. Dolandırıcıyı arayan şahıslardan kapora ücretini yatırmaları karşılığında aracı veya evi başkasına satmayacağı sözünü verirler. Aracı veya evi alacak şahısta kapora olarak 500-5.000 TL kapora yollar. Daha sonra dolandırıcı ilan sayfasını ve telefonu kapatarak kayıplara karışır.
İhbar Linkleri:
https://www.egm.gov.tr/sayfalar/ihbar.aspx
https://www.ihbarweb.org.tr/
Dolandırıcı yanına telsiz sesi kayıtlı ses sistemini yüksek sesle açar ve rastgele bir telefon numarası çevirir. Telefona çıkan kişiye kendisinin Ankara Mamak Polis Merkezinden aradığını ve şu anda kullandığı telefon numarasının terör örgütünün eline geçtiğini söyler. Karşıdaki kişiye durumun aciliyetinden bahseder ve operasyon yapılacağını söyler. Dolandırıcı sürekli ses tonunu yükselterek karşıdaki kişiye baskı kurmayı sağlar. Acil olarak kendisine bir hesap numarası vereceğini bu hesaba elinde ne kadar para varsa, takı eşyaları varsa ve gerekirse kredi çekerek bu hesaba yatırmasını ister. Yatırdığı tutarın ise daha sonra devlet tarafından kendisine yasal faizleri ile birlikte yatırılacağını belirtilir. Hedef şahıstan telefonu hiçbir zaman kapatmaması istenir. Bu sayede çevredekilerle ve polislerle irtibat kurması engellenir. Hedefe bankaya girdiği zaman telefonu gizleyerek konuşması aksi takdirde banka içerisinden de terör örgütüne yardım sağlayan kişilerin olduğu için operasyonun tehlikeye sokmaması istenir. Para dolandırıcıların hesabına yatırılınca telefon kapatılır. Yüksek tutarlardaki para dolandırıcılığı gerçekleşir.
İhbar Linkleri:
https://www.egm.gov.tr/sayfalar/ihbar.aspx
https://www.ihbarweb.org.tr/
Sahtekârlar; Facebook, Twitter, gibi sosyal paylaşım sitelerinde kişilerin gerek mail hesabını çalmakta gerekse bu mail hesabının bağlı olduğu Facebook ve Twitter hesabına erişim sağlayarak kişilerin kullanıcı hesabını çalmaktadırlar. Daha sonra kullanıcın sosyal hesabında olan arkadaşlarına mesaj yollayarak kendilerinin zor durumda olduğu için para, kampanyadan para kazanılması için kendisine gelen mesaja evet yazarak yollamasını istemesi vb. gibi mesajlar yazarak karşı tarafı dolandırmaktadırlar.
Ayrıca sahte çok güzel bir bayan veya yakışıklı erkek Facebook hesabı açan dolandırıcılar rastgele kişilere mesaj göndererek arkadaş olurlar. Karşısındaki kişiye kendisinden hoşlandığına ikna ettikten sonra karşıdaki kişiyle sanal flört yaşamaya başlarlar. Dolandırıcılar en son olarak para, takı ve kontör isteyerek hedef şahıs bunları gönderir. Dolandırıcılar bu sahte hesapları daha sonra kaparak ortalıktan kaybolurlar.
Sosyal paylaşım sitelerine üye olurken T.C. Kimlik Numarası çocuk ismi telefon numarası gibi bilgilerin yazılması çok ciddi kimlik hırsızlığına sebep olur. Bu yöntemle dolandırıcılar kimlik bilgileri için emek sarf etmeden ele geçirip profilimizdeki kişileri dolandırabilir.
İhbar Linkleri:
Dolandırıcılar sistem üzerinden rastgele numaralara 10.000 TL kazandınız ödülünüzü almak için 053642* ** 15 numaralı telefonu arayınız şeklinde ki içeriklere benzer mesajlar gönderirler. Bu numarayı arayan kişi ödülünü alabilmesi için bazı bilgileri vermesi gerektiğine ikna edilir ve bu bilgileri alırken kredi kart bilgileri de istenir. Kişilerin kredi kartları daha sonra boşaltılır.
İhbar Linkleri:
Çocuğunuz radikal olarak kabul edilen içerikleri arayabilir veya başkaları tarafından bunu yapmaya ikna edilebilir. Facebook, Ask FM ve Twitter gibi sosyal medya siteleri gençleri tanımlamak, hedeflemek ve iletişim kurmak isteyen aşırılık yanlıları tarafından kullanılabilir.
İnternette başkasıymış gibi davranmak kolaydır, bu nedenle çocuklar bazen gerçek kimlikleri bilemeyecekleri, aşırı görüş ve inançları benimsemelerini teşvik edecek insanlarla konuşabilir.
Çocuğunuzun çevrimiçi etkinliklerine de, çevrimdışı etkinliklerine yaptığınız gibi ilgi gösterin.
Dikkat etmem gereken işaretler neler?
Radikalleşmenin tek bir yolu yoktur. Bununla birlikte, çocuğunuzun radikalleştirici etkilere maruz kaldığını gösteren bazı davranışsal özellikler vardır.
Radikalleşme riski altında olan çocukların özgüvenleri düşük olabilir veya zorbalık veya ayrımcılık kurbanı olabilir. Ekstremistler onları hedef alıp onlara özel bir şeyin parçası olabileceğini söyleyebilirler, daha sonra kendilerini arkadaşlarından ve ailesinden uzaklaştırmak için beynini yıkarlar.
Çocuklarda radikalleşme uzun bir süre zarfında olabilir. Bazı durumlarda, belirli bir olay veya haber öğesi tarafından tetiklenir ve çok daha hızlı olabilir.
Ergenlik yılları büyük bir değişim zamanıdır ve gençler çoğu zaman kolayca sinirlenirler ve kendi başlarına olmak isterler. Bu durum, normal genç davranışı ile çocuğunuzun radikalleştirici etkilere maruz kaldığını gösteren tutum arasında ayrım yapmayı zorlaştırır.
Unutmayın, çocuğunuzu herkesten daha iyi tanıyorsunuz, bu yüzden bir şeyler yanlış hissediyorsanız içgüdülerinize güvenin. Çocuğunuzun davranışlarının karakterinin dışında olup olmadığını en iyi siz anlarsınız.
Aşağıdaki listelenen davranışlar, olası radikalleşmeyi tanımlamanıza yardımcı olmak için bir rehber niteliğindedir:
Dışarıdaki davranışları:
- Giderek daha tartışmacı olur.
- Kendisinden farklı bakış açılarını dinlemeyi reddeder.
- Başkalarına karşı saygısız bir tutum içinde olur.
- Komplo teorilerini benimser.
- Dininin, kültürünün veya inancının tehdit altında olduğu ve haksız yere muamele gördüğü inancı vardır.
- Çabuk öfkelenir.
- Kendisini ailesinden ve arkadaşlarından izole eder.
- Arkadaş çevresi ve görünümü değişir.
- Eski arkadaşlarından uzaklaşır.
- Önceden eğlendiği şeyleri artık yapmaz.
- Din değiştirir.
- Aşırıcı ideolojilere ve gruplara sempatik duyar.
- Internet browserını gizli kullanır.
- Çevrimiçi olarak kiminle konuştuğunu ve hangi siteleri ziyaret ettiğini gizler.
- Telefona, tablete veya bilgisayara yaklaştığınızda ekranı değiştirir.
İnternet ortamındaki davranışları:
- Çevrimiçi kimliği değişir.
- Birden fazla çevrimiçi kimliğe sahip olur.
- Çevrimiçi veya telefonda çok fazla zaman harcar.
- Aşırılık içeren çevrimiçi içeriğe erişir.
- Radikal bir kuruma katılır ya da katılmaya çalışır.
Ne yapmalıyım?
Aşırılık yanlısı grupların internet ve sosyal medya kullanımı, ideolojilerini yaymaları için üretken bir yöntem haline geldi. Bu nedenle çocuğunuzu güvende tutmak için:
- Çocuğunuzla aşırılıkçılık ve radikalleşme hakkında konuşmak önemlidir. Çocuğunuza radikalizmin gerçeklerini anlatmak, aşırılıkçı argümanlara meydan okumalarına yardımcı olacaktır.
- Çocuğunuzla internet ortamında güvende olmak hakkında konuşun.
- Çocuğunuzun ziyaret ettiği sitelere göz atın.
- Çocuğunuzun görebileceği içerikleri filtrelemek veya izlemek için tarayıcılarda, oyunlarda ve sosyal medyada ebeveyn denetimlerini kullanın.
Çocuğumla aşırılıkçılık hakkında nasıl konuşurum?
Aşırılıkçılık konusunu çocuğunuza nerede ve nasıl soracağınızı düşünmek önemlidir.
Sohbeti alakalı yap. Örneğin, televizyonda aşırılıkçılık hakkında bir şeyler görürseniz, çocuğunuza bu durumda kendilerini bulurlarsa ne yapacaklarını sorabilirsiniz. Veya fikirlerine değer verdiğini göstermek için, bir arkadaşının aşırılıkçılık konusunda tavsiyeye ihtiyacı olduğunu söyleyebilirsin. Ne düşündüklerini sor. Konuyla ilgili ne kadar bilgi sahibi olduklarını öğrenin.
Çocuğunuzun aşırı uç etkilere maruz kalmasından veya radikalleştirilmesinden endişeleniyorsanız, onunla bu konuyu konuşmak çocuğunuz için göz korkutucu olabilir. İşte bunu kolaylaştırmanın bazı yolları:
- Çocuğunuzun rahat hissetmesini sağlayın – Rahatsız edilme ihtimaliniz olmadığı zamandan yararlanın.
- Çocuğunuzun sözünü kesmeden dinleyin.
- Çocuğunuzun söylediklerine karşı sakin ve anlayışlı yaklaşın.
- Çocuğunuza evet veya hayır cevabı vermeyen sorular sorun. Böylelikle, size gerçekten ne düşündüğünü söyler.
- Çocuğunuza aşırılıkçılık hakkındaki düşünceleriniz konusunda dürüst olun ve kendi görüşleriniz hakkında konuşun.
- Radikalizm ile ilgili bir örnek verin ve bu konuyla ilgili ne düşündüğünü sorun. Böylece, konuyla ilgili ne kadar bilgi sahibi olduklarını öğrenin.
- örneğin, televizyonda aşırılıkçılık hakkında bir şeyler görürseniz, çocuğunuza bu durumda kendilerini bulurlarsa ne yapacağını sorabilirsiniz. Veya fikirlerine değer verdiğinizi göstermek için, bir arkadaşınızın aşırılıkçılık konusunda tavsiyeye ihtiyacı olduğunu söyleyebilirsiniz.
Çocuğumu aşırılıkçılıktan çevrimiçi ortamda nasıl koruyabilirim?
- Çocuğunuzla çevrimiçi güvenlik hakkında konuşun, tehlikeleri açıklayın ve sosyal medya hesaplarının güvenli olduğundan emin olun. Ebeveyn kontrollerini kurun, böylece neye eriştiklerini izleyebilirsiniz.
- Çocuğunuzla internet ortamında ne yaptıkları hakkında konuşun.
- Ondan size en sık ziyaret ettiği siteleri göstermesini isteyin.
- Çocuğunuzun internetteki arkadaşlarına karşı ilgili olun.
- Çocuğunuza, internette kiminle arkadaş olacağına nasıl karar verdiğini sorun.
- Birlikte bazı temel kurallar üzerinde anlaşın. Çevrimiçi olarak harcayacakları süreyi, ziyaret ettikleri web sitelerini ve yer aldıkları etkinlikleri dikkate alın.
- Ebeveyn denetimlerini cihazlarına yüklemeyi düşünün.
- Kişisel bilgileri gizli tutmak için çocuğunuzun sosyal medya hesaplarındaki gizlilik ayarlarını kontrol edin.
- Endişe verici veya rahatsız edici bir içerik görürse veya birileri onunla iletişim kurar ve rahatsız hissettirirse ne yapması gerektiği hakkında onunla konuşun.
Pek çok web sitesinin kötüye kullanımı bildirmek için araçları vardır. Bunları da bildiklerinden emin olun.
Ekran süresi; tablet, telefon veya bilgisayar kullanarak, televizyon,video izleyerek veya oyun konsolunda oynayarak geçirilen süredir.
Bunu yönetmek önemli olsa da, çocukların çevrimiçi yaptıkları etkinlik türüne odaklanmak ayrıca önemlidir. TV ve internet için çocuk ayarları kullanılmalıdır.
İnternetin yararları olduğu kadar fazla ekran başında durmanın yarattığı bazı sorunlarda vardır.
İnternetin Faydaları
Çevrimiçi oyunlar ve aktiviteler takım çalışmasını ve yaratıcılığı geliştirir.
İnternet, çocuklara bilgilerini geliştirmelerine yardımcı olmak için pek çok bilgi erişimini sağlar.
Bilgisayarlarla etkileşim kurmak hem görsel zekayı hem de el-göz koordinasyonunu iyileştirir.
Çok Fazla Ekran Süresine Maruz Kalmanın Yarattığı Sorunlar
- Düşük akademik not
- Yeme bozuklukları; obezite vb.
- Uyku bozuklukları
- Dikkat problemi
- Öğrenme güçlüğü
- Görme sorunu; göz kuruması, bulanık görme ve baş ağrıları vb.
- Kronik boyun ve sırt ağrısı
- Psikolojik rahatsızlıklar; kaygı bozukluğu, depresyon vb.
- Cinsel içerikli yayınlara maruz kalma riskinin artması
Çocuğunuzun Ekran Süresini Değiştirmeniz Gerektiğini Belirten İşaretler
Çocuğunuz, sabah uyandıktan hemen sonra, ilk olarak bilgisayar, oyun konsolu veya telefonla oynadığında,
Cihazı kapatmasını istediğinizde aşırı tepki gösterdiğinde,
Her zaman en sevdiği oyunlar veya videolar hakkında düşündüğünde veya konuştuğunda,
Cihazı sizden gizlice kullandığını veya cihazı ne kadar süredir kullandığı hakkında yalan söylediğini anladığınızda,
Ekran başındayken mutlu, değilken mutsuz olduğunda,
Çocuğunuz sürekli ekran başında olmak ister ve giderek daha fazla ekran süresi istemeye devam ettiğinde,
Çocuğunuzun gün boyunca yorgun göründüğünü veya yeterince uyumadığını farkettiğinizde.
Ne yapmalıyım?
- İkna et: Öncelikle çocukları, ekran karşısında çok fazla zaman geçirmenin onlar için zararlı olabileceğine ikna edin.
- Hemfikir ol: Ekran karşısında geçirilecek dakikalar ya da saatler için ebeveynler ve çocukların hemfikir olduğu “mucize” sayılar belirleyin. Evet, günde iki saat, iyi bir sayı. Ama hangi sayı üzerinde anlaşırsanız anlaşın şuna dikkat edin; yemek masasında telefon yok ve yatmadan önceki en az bir saatlik sürede ekran yok.
- Ver ve al: Anlaşma karşılıklı olmalı. Çocuklar da aynı şekilde ebeveynlerinin sürekli cep telefonlarını kontrol etmesinden rahatsızlık duyabilir. Ebeveynler de özellikle işten geldiklerinde, çocukları yanlarında olduklarında ekran sürelerini sınırlandırmayı kabul etmeli.
- Oyunlaştır: Uygulamayı eğlence haline getirin ve ödüllendirci olun. Uygun teşviklerde bulunabileceğiniz gibi kurallara uyulmadığında küçük cezalar da verin. Bu tabii ki ebeveynler için de geçerli; siz kendinizi kontrol etmede başarısızlığa uğrarsanız hangi cezaları kabul edersiniz? İpucu: Ceza, ekran süresinin azaltılması olmamalıdır.
- Zihin egzersizi: Kendini kontrol, uygulama gerektiren bir şeydir. Bunu çocuklara egzersizlerle öğretmek mümkündür, tıpkı atletlerin egzersizle vücutlarını geliştirmeleri gibi. Çocuklar yüzlerini ekrana dönmeden önce onlara uzlaştığınız zaman sınırını hatırlatın. Bir alarm kursunlar ve onları planlarına uymaları konusunda teşvik edin.
- Kararlı ol: Aile performansını takip edin. Ebeveynlerin her ikisi de çalışıyorsa çocukların medya kullanımını takip etmek zor olabilir. Bu konuda çocukların ekran sürelerini takip etmede anne babalara yardımcı olan uygulamalardan yararlanabilirsiniz.
- Alternatif aktiviteler: En az dijital medya kadar eğlenceli olabilecek hobiler ya da spor dalları bulmaya çalışın. Ebeveynler ayrıca bire bir kuralını da uygulayabilir. Örneğin eğer çocuk bir saat video oyunları oynuyorsa aynı zamanda bir saat de dışarıda oyun oynayabilir.
Amerikan Pediatri Derneği ekran süresi ile ilgili olarak şu tavsiyelerde bulunuyor:
- 18 aydan küçük çocukların video dışında ekrandan kaçınması
- 18-24 aylık çocukların ebeveynleri çocuklarını dijital medya ile tanıştırmak istiyorsa nitelikli programları seçmeleri ve onlarla birlikte izleyerek olup bitenleri anlamalarına yardımcı olmaları
- 2-5 yaş arası çocukların günlük ekran süresinin bir saat ile ve kaliteli programlarla sınırlanması ve ebeveynlerin bu programları çocukları ile birlikte izlemesi
- 6 yaş üstü çocukların ekran süresi sınırlamasında tutarlı davranılması ve bu sürenin uyku ve fiziksel aktiviteye engel olmamasına dikkat edilmesi.
- Ailelerin, yemek vakti veya başka etkinlikler sırasında ve evin belli bölümlerinde (yatak odaları gibi) ekran kullanımına izin vermemesi
Kaynaklar
https://jelliesapp.com/blog/change-child-screen-time
https://www.weforum.org/agenda/2016/01/how-much-screen-time-should-children-have/
Kişilerin e-posta adreslerine mail olarak ‘’Bankamız hesap sahiplerinin güvenliği için kişisel bilgilerinizin güncellenmesi gerekmektedir.’’ şeklinde mail gelmektedir. Bu mail adresinin altında link verilerek bu linke tuşlandığı zaman bankaya bağlanacağını zanneden hedef banka ile alakası olmayan sahte banka sitesine yönlendiriliyor. Burada şahsın anne kızlık soyadı, internet bankacılığı şifresine kadar bütün bilgileri alıp hedefin internet bankacılığına girilip, bütün hesabı başka hesaba aktarılarak dolandırılmaktadır.
İnteraktif dolandırıcıların en son kullandığı yöntem ise Zeus adlı zararlı yazılımı yemek, oyun, erotik vb. sitelere yerleştirmektedir. Bu siteleri ziyaret eden hedeflerin bilgisayarları Zeus zararlı yazılımı ile kuşatılmaktadır. Bu yazılımın faaliyeti ise hedef ne zaman İnternet bankacılığına girerse dolandırıcıların bilgisayarına uyarı vererek uzak bağlantıda hedef bilgisayarın yaptığı bütün işlemleri görmesini sağlamaktadır. Hedef kişi tam olarak bankacılık sayfasını açtığı anda sayfa donmakta ve bu dakikadan sonra uzak bağlantıdaki dolandırıcılar hesapta olan bütün parayı başka hesaba aktarırlar. Bu dolandırıcılık yöntemi o kadar güzel planlanmıştır ki arkada çok az iz bırakmaktadır. SMS şifresi dahi kendi telefona geldiği için mağdur olan kişi bu işlemi kendisinin yapmadığını ispat etmesi oldukça güç bir durum almaktadır. Bu sebepten dolayı internette hangi sayfalara giriş yapmamız gerektiği, bütün gelen mailleri açmamamız gerekmektedir.
İhbar Linkleri:
Kendisine az bir ücretle özel hat alan dolandırıcılar bankadan arıyormuş gibi müşterinin telefonu ararlar. Sistem güncellemeleri yapıldığını şahsın bankada olan bilgilerinin eksik olduğunu bu sebepten dolayı da ek ücret ödeyebileceğini beyan eden dolandırıcılar şu anda sistemi birlikte güncellediklerinde hiçbir ücretin olmayacağını söyleyerek şahıstan anne kızlık soyadı, kart bilgileri ve T.C. Kimlik Numarası olmak üzere bütün bilgilerini almaktadırlar. Daha sonra bu bilgilerle bankayı arayan dolandırıcılar sanki gerçek müşteri gibi bütün parayı kendi belirledikleri hesaba havale ederek dolandırıcılığı gerçekleştirmektedir.
İhbar Linkleri:
Bu tip dolandırıcı şirketler telefonunuzu arayarak size özel checkup hizmeti ve son model telefonu değerinin altında vermeyi garanti vermektedir. Bu şekilde uygun fiyata alacağını sanan kişiler kredi kart bilgilerini dolandırıcılara vermekte bu paravan şirketler hem kart bilgilerini arşivlerine almakta olup hem de sıradan evrakları ve çin malı kalitesiz telefonları çok yüksek fiyata satarak dolandırıcılığı gerçekleştirmiş olmaktadırlar.
İhbar Linkleri:
https://www.egm.gov.tr/sayfalar/ihbar.aspx
https://www.ihbarweb.org.tr/
